Παρενεργειες απο την Ακτινοθεραπεια

11 Nov Παρενεργειες απο την Ακτινοθεραπεια

Η ακτινοθεραπεία έχει μια προσθετική δράση. Το άθροισμα των δόσεων που λαμβάνει η ανατομική περιοχή προς ακτινοβόληση μπορούν μετά  από ένα χρονικό διάστημα 2-3 εβδομάδων και ενώ ξεκινά η διαδικασία αποστείρωσης και εξάλειψης του καρκινικού φορτίου στην πάσχουσα περιοχή, να παρουσιαστούν κάποιες παρενέργειες.

Οι αναμενόμενες παρενέργειες αναφέρονται αναλόγως με την περιοχή του σώματος που βρίσκεται υπό ακτινοβόληση, και αυτές είναι δυνατόν να παρατηρηθούν κατά τη διάρκεια της θεραπείας ή αμέσως μετά το πέρας αυτής ( άμεσες και αποκαθιστάμενες μετά από λίγο χρόνο) ή αργότερα, μετά πάροδο αρκετού χρόνου από το πέρας της ακτινοθεραπείας, μήνες (απώτερες και συνήθως χρόνιες).

Οι παρενέργειες αναλόγως με τη περιοχή του σώματος που ακτινοβολείται, είναι δυνατόν να εμφανισθούν με διαφορετική βαρύτητα και συχνότητα στον κάθε ασθενή και κυρίως εξαρτιόνται από:

• Τη θέση και την έκταση του ακτινοθεραπευτικού πεδίου.
• Είδος ακτινοθεραπείας (3D, IMRT, VMAT, IGRT, Βραχυθεραπεία).
• Τη χορηγούμενη δόση ακτινοβολίας.
• Τη διάρκεια της θεραπείας.
• Τη προηγηθείσα θεραπεία (χημειοθεραπεία, χειρουργική επέμβαση, επανακτινοβόληση μιας ανατομικής περιοχής).
• Σύγχρονη χορήγηση χημειοθεραπείας.
• Άλλες ασθένειες που αναφέρονται στο ιστορικό του ασθενούς.

Η ενημέρωση αποτελεί σημαντικό παράγοντα της θεραπευτικής αντιμετωπίσεως, γιατί μέσω αυτής ο ασθενής κατανοεί τον σκοπό της θεραπείας και καταυτόν τον τρόπο τίθενται οι προϋποθέσεις για την περαιτέρω αρμονική συνεργασία του στον χώρο του νοσοκομείου αλλά και εκτός αυτού.

Τα άμεσα ενοχλήματα τις περισσότερες φορές εμφανίζονται συνήθως μετά την δεύτερη εβδομάδα της θεραπείας και είναι δυνατόν να αντιμετωπισθούν φαρμακευτικά, υποχωρούν δε πλήρως σε μικρό χρονικό διάστημα μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας.

Η πιστή εφαρμογή των οδηγιών και η λήψη καταλλήλων φαρμάκων μειώνει την εμφάνιση των παρενεργειών.

Ο ιατρός πρέπει να ενημερώνεται αμέσως όταν παρουσιασθεί κάποιο ενόχλημα.

Οι διακοπές της θεραπείας πρέπει να αποφεύγονται και να αποφασίζονται μόνο από τον ιατρό.

Οι απώτερες παρενέργειες αντιμετωπίζονται συνήθως με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, και σπανιότερα με χειρουργική επέμβαση.

 

Ειδικές κατηγορίες ασθενών

Ασθενείς βρεφικής, παιδικής ή εφηβικής ηλικίας (παιδιατρικός ογκολογικός ασθενής) παρουσιάζουν παρενέργειες ανάλογες με αυτές των ενηλίκων. Δεδομένου ότι τα άτομα αυτά βρίσκονται σε ηλικία αναπτύξεως των οργάνων τους καθώς και του σκελετού, είναι δυνατόν να παρατηρηθούν αλλοιώσεις οφειλόμενες στην αναστολή της αναπτύξεως οργάνων τα οποία ακτινοβολούνται.

Η συνηθέστερη από αυτές είναι η διαταραχή αναπτύξεως των οστών με αποτέλεσμα διαφόρου βαθμού παραμόρφωσης του σκελετού.

Ασθενείς οι οποίοι βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία και πρόκειται να υποβληθούν σε ακτινοθεραπεία θα πρέπει να γνωρίζουν ότι απαγορεύεται η τεκνοποίηση κατά τη  διάρκεια της θεραπείας λόγω ιδιαιτέρως αυξημένου κινδύνου εμφανίσεως σοβαρών διαταραχών στο έμβρυο.

 

ΠΑΡΕΝΕΡΓΙΕΣ ΑΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ.

 

Το δέρμα αποτελεί την πύλη εισόδου της ακτινοβολίας στο σώμα. Με την εξέλιξη των ακτινοθεραπευτικών μηχανημάτων ο ερεθισμός του δέρματος έχει μειωθεί σημαντικά. Συνήθως 2-3 εβδομάδες μετά την έναρξη της θεραπείας παρατηρούνται οι πρώτες αντιδράσεις του δέρματος στην περιοχή του ακτινοθεραπευτικού πλάνου.

Χρήσιμες συμβουλές προς αποφυγή εντόνου ερεθισμού του δέρματος:

–θα πρέπει να αποφεύγεται η τριβή του δέρματος στην περιοχή που υποβάλεται σε ακτινοθεραπεία (στενά και συνθετικά εσώρουχα, ζώνες).

–να αποφεύγεται η έκθεση στον ήλιο καθώς και σε κάθε άλλης μορφής ακτινοβολία καθώς επίσης η υπερβολική ζέστη ή το κρύο.

–να αποφεύγεται η χρήση ερεθυστικών ουσιών (αποσμητικών, spray,καλλυντικών), το κρύο ξύρισμα (χρήση ηλεκτρικής μηχανής) και η χρήση Λευκοπλάστ.

–να χρησιμοποιούνται οι χορηγούμενες αλοιφές και φάρμακα από τον ιατρό.

Οι ανωτέρω οδηγίες πρέπει να τηρηθούν για 4 περίπου εβδομάδες μετά το πέρας της θεραπείας.

 

Οι κυριότερες άμεσες παρενέργεις από το δέρμα είναι:

• Αρχικά παρατηρείται μια τοπική ερυθρότητα (κοκκίνισμα), όπως συμβαίνει μετά από πολύωρη έκθεση στον ήλιο.
• Αργότερα αναλόγως με τη χορηγούμενη δόση ακτινοβολίας, είναι δυνατον να παρατηρηθεί εντονότερη αντίδραση, ξηρότητα και σε μερικές περιπτώσεις, απόπτωση της επιδερμίδος όπως σε ένα ηλιακό έγκαυμα.
• Σπανίως παρατηρείται η δημιουργία έλκους (πληγής).
• Στις περιοχές του σώματος οι οποίες ακτινοβολούνται και έχουν τρίχωμα(π.χ κεφαλή, πρόσωπο,μασχάλη, γεννητικά όργανα) θα προκληθεί απόπτωση των τριχών. Σε αρκετές περιπτώσεις μετά την πάροδο λίγων μηνών η τριχοφυία αποκαθίσταται.

Οι άμεσες αυτές αντιδράσεις δεν πρέπει να προκαλούν ανησυχία γιατί υποχωρούν πλήρως με την κατάλληλη τοπική φαρμακευτική αγωγή μετά από λίγες ημέρες.

 

Οι απώτερες παρενέργειες της θεραπείας είναι:

• Αλλαγή του χρώματος του δέρμστος στην περιοχή του ακτινοθεραπευτικού πλάνου (υπερχρωση ή μαύρισμα).
• Ορισμένες φορές μόνιμη απώλεια των τριχών (αλωπεκία).

 

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Η ακτινοθεραπεία στην περιοχή του τραχήλου είναι δυνατόν να εφαρμοσθεί ως μόνη θεραπεία, σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία ή μετά από χειρουργική επέμβαση (μετεγχειρητικά).

Η στοματική κοιλότητα και ο τράχηλος είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες περιοχές στην ακτινοβολία.

Οι παρενέργειες προέρχονται από την δράση της ακτινοβολίας στον βλεννογόνο, στους σιελογόνους αδένες, στο δέρμα και σπανιότερα στα οστά.

Ο ερεθισμός συνήθως εμφανίζεται μετά από 2 περίπου εβδομάδες από την έναρξη της θεραπείας

Πριν από την έναρξη της θεραπείας πρέπει να αντιμετωπισθεί κάθε οδοντιατρικό πρόβλημα και ιδιαιτέρως φλεγμονές, και να ακολουθήσει καθαρισμός και φθωορίωση των οδόντων σε συννενόηση με τον οδοντίατρο.

Καθ’όλη την διάρκεια της θεραπείας πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στην υγιεινή του στόματος λόγω ερεθισμού του στοματικού βλεννογόνου. Απαιτουνται στοματικές πλήσεις πολλές φορές την ημέρα με χαμομήλι ή σοδόνερο ( 1μικρό κουτάλι σόδα σε ½ λίτρο νερό ή κρύο χαμομήλι). Επίσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν φαρμακευτικά σκευάσματα σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού σας.

Απαιτείται επίσης τακτικός καθαρισμός των οδόντων με μαλακή οδοντόβουρτσα (παιδική) και ουδέτερη οδοντόκρεμα, ιδίως μετά από κάθε γεύμα.

Εαν υπάρχει οδοντοστοιχία απαιτείται σχολαστικός καθαρισμός.

Σε περίπτωση κατά την οποία υπάρχει έντονος ερεθισμός ή δυσκολία στην χρήση αυτής είναι σκόπιμο να μη χρησιμοποιείται καθόλου.

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην διατροφή. Οι τροφές να είναι μαλακές και υδαρείς (χυμοί, γαλακτοκομικά προϊόντα). Για την ενίσχυση της διατροφής υπάρχουν ειδικά σκευάσματα, τα οποία χορηγούνται από τον ιατρό.

Να αποφεύγονται οι στεγνές τροφές καθώς και διάφορες ερεθιστικές ουσίες, καρυκεύματα), το οινόπνευμα και το κάπνισμα.

Κατά την διάρκεια των γευμάτων σκόπιμη είναι η ταυτόχρονη λήψη υγρών προς διευκόλυνση της καταπόσεως.

Συνιστώνται πολλά και μικρά γεύματα.

 

Οι συχνότερες άμεσες παρενέργειες είναι:

• Δερματικές αντιδράσεις, οι οποίες είναι συχνότερες στην περιοχή του τραχήλου.
• Ξηροστομία (μείωση της παραγωγής της σιέλου), λόγω επηρεασμού της λειτουργίας των σιελογόνων αδένων. Τα συμπτώματα βελτιώνονται σημαντικά με την συχνή λήψη υγρών και τη χορήγηση ειδικού φαρμακευτικού σκευάσματος το οποίο αυξάνει την έκκριση του σιέλου.
• Προοδευτική αλλαγή και απώλεια της γεύσεως, με αποτέλεσμα την μείωση της όρεξης και την ενδεχόμενη απώλεια βάρους. Η απώλεια της γεύσης επανέρχεται συνήθως μετά από 2-4 μήνες.
• Φλεγμονές του στοματοφάρυγγα, με δυσκολία στην κατάποση (δυσκαταποσία) κυρίως στις σκληρές τροφές. Ο ερεθισμός αυτός των βλεννογόνων (βλεννογονίτιδα), εμφανίζεται μετά την δεύτερη ή τρίτη εβδομάδα της θεραπείας. Συνήθως παρατηρείται μια ερυθρότητα η οποία αντιστοιχεί στην περιοχή του ακτινοθεραπευτικού πεδίου και πρέπει να διαχωρίζεται από άλλης μορφής φλεγμονές.
• Ενδεχομένως μπορεί να παρουσιαστεί αλλαγή της χροιάς της φωνής (βραχνάδα) λόγω ελαφρού οιδήματος του λάρυγγος.

Οι περισσότερες από αυτές τις αντιδράσεις υποχωρούν με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.

 

Οι συνηθέστερες απώτερες παρενέργειες της ακτινοθεραπείας είναι:

• Ξηροστομία η οποία συνήθως βελτιώνεται με την πάροδο του χρόνου και την χορήγηση φαρμάκων.
• Αλλαγές στην σύσταση του δέρματος. (δείτε εδώ π.χ. σχετικά με την ξηροδερμία στο κεφάλι)
• Τερηδόνα, παραδοντοπάθεια και σπάνια απόπτωση των οδόντων, ιδιαίτερα όταν η κατάσταση αυτών είναι κακή πριν την θεραπεία.

Σπανιότερες απώτερες παρενέργειες είναι:

• Δημιουργία έλκους του δέρματος ή συριγγίων.
• Περιορισμός της κινητικότητας της κάτω γνάθου (τριγμός).
• Μείωση της λειτουργίας του θυρεοειδούς (υποθυρεοειδισμός).
• Σε περίπτωση που θα απαιτηθεί οδοντιατρική θεραπεία (ιδίως εξαγωγή) μετά το πέρας της ακτινοθεραπείας θα πρέπει να πληροφορείται ο οδοντίατρος για την προηγηθείσα ακτινοθεραπεία. Οι ενδοστοματικές προσθετικές εργασίες είναι σκόπιμο να πραγματοποιούνται τουλάχιστον ένα έτος μετά το πέρας της θεραπείας λόγω πιθανών αλλοιώσεων της γνάθου αμέσως μετά την θεραπεία (προς αποφυγή οστεοακτινονέκρωσης).

 

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ, ΤΟΥ ΟΦΘΑΛΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ (ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ)

Προσοχή πρέπει να δοθεί στην διατροφή. Οι περισσότεροι  ασθενείς που ακτινοβολούνται στον εγκέφαλο, υποβάλλονται σε θεραπεία με κορτιζόνη συνήθως για μεγάλο χρονικό διάστημα. Για τον λόγο αυτό πρέπει να προσεχθεί η δίαιτα (ανάλατα, περιορισμός των υδατανθράκων, ζάχαρη, γλυκά).

Πρέπει να γίνονται τακτικοί έλεγχοι του σακχάρου του αίματος λόγω πιθανής εκδηλώσεως σακχαρώδους διαβήτη εξαιτίας της κορτιζόνης, ή εκτροπής ενός καλώς ρυθμισμένου διαβήτη.

Κατά την διάρκεια της θεραπείας στον εγκέφαλο απαγορεύεται αυστηρώς η οδήγηση αυτοκινήτου καθώς και κάθε εργασία η οποία απαιτεί χειρισμό μηχανημάτων.

Ασθενείς που είχαν εκδηλώσει επιληπτική κρίση και υποβάλλονται ως εξωτερικοί σε ακτινοθεραπεία πρέπει απαραιτήτως να συνοδεύονται. Προσοχή απαιτείται στην τακτική λήψη κορτιζόνης και αντιεπιληπτικών φαρμάκων.

Οι ασθενείς που ακτινοβολούνται στην περιοχή του οφθαλμού ή του κόγχου θα πρέπει να εφαρμόζουν την τοπική θεραπεία (κολλύρια-αλοιφές) και να προστατεύουν τον οφθαλμό από διάφορους ερεθισμούς.

 

Κυριότερες άμεσες αντιδράσεις στην περιοχή του εγκεφάλου είναι:

• Απόπτωση των τριχών στην περιοχή του ακτινοθεραπεύτικου πεδίου με μικρού βαθμού ερεθισμό του δέρματος.
• Ερεθισμός του ακουστικού πόρου και του πτερυγίου εάν ευρίσκονται εντός του πεδίου.
• Διαταραχές συγκέντρωσης και της αντίληψης.
• Αύξηση του υπάρχοντος εγκεφαλικού οιδήματος.

 

Κυριότερες άμεσες αντιδράσεις στην περιοχή του νωτιαίου μυελού είναι:

• Αύξηση του οιδήματος με ενδεχόμενη παροδική επιδείνωση των προϋπαρχόντων νευρολογικών συμπτωμάτων.
• Πτώση των λευκών αιμοσφαιρίων και των αιμοπεταλίων εάν ακτινοβολείται μεγάλο τμήμα της σπονδυλικής στήλης.

Συνίσταται στους ασθενείς που πρόκειται να υποβληθούν σε θεραπεία στην περιοχή του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού να γίνεται μια καλή νευρολογική εκτίμηση.

 

Κυριότερες άμεσες αντιδράσεις στην περιοχή του οθφαλμού – κόγχου είναι:

Επιπεφυκίτιδα ή κερατίτιδα) με παροδική μείωση της οράσεως .Γενικά σε αυτούς τους ασθενείς είναι καλό να προηγείται της θεραπείας μια οφθαλμιατρική εκτίμηση (μέτρηση οπτικών πεδίων και βυθοσκόπηση).

 

Οι απώτερες παρενέργειες από την ακτινοθεραπεία στην περιοχή του εγκεφάλου είναι:

• Μόνιμη τριχόπτωση στην περιοχή του ακτινοθεραπευτικού πεδίου.
• Παραμονή του οιδήματος του εγκεφάλου, δυνατόν να απαιτηθεί παράταση της θεραπείας με κορτιζόνη.

Οι απώτερες παρενέργειες από την ακτινοθεραπεία στην περιοχή του νωτιαίου μυελού εμφανίζονται σπανίως και είναι:

• Αιματολογικές διαταραχές, ιδιαίτερα εάν η ακτινοθεραπεία συνδυάζεται με χημειοθεραπεία.
• Παραμονή του οιδήματος στον νωτιαίο μυελό.
• Νευρολογικές διαταραχές.

 

Οι απώτερες παρενέργειες από την ακτινοθεραπεία στην περιοχή του οθφαλμού είναι:

Θόλωση του κερατοειδούς.

• Πρόκληση καταρράκτη.
• Επιπεφυκίτιδα ή κερατίτιδα) με παροδική μείωση της οράσεως.

 

• Γενικά σε αυτούς τους ασθενείς είναι καλό να προηγείται της θεραπείας μια οφθαλμιατρική εκτίμηση (μέτρηση οπτικών πεδίων και βυθοσκόπηση).

 

 

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΘΩΡΑΚΑ

Εντός του θώρακα βρίσκονται διάφορα όργανα σε στενή σχέση μεταξύ τους, και είναι αναπόφευκτη η επιβάρυνση αυτών μικρή ή μεγάλη, ανεξαρτήτως από την εντόπιση της νόσου.

 

Ορισμένα όργανα του θώρακα όπως οι πνεύμονες και η καρδιά εμφανίζουν μια σχετική αυξημένη ευαισθησία στην ακτινοβολία.

Σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση των παρενεργειών παίζει η χημειοθεραπεία και ο χρόνος χορηγήσεως των φαρμάκων, καθώς και η έκταση του ακτινοθεραπεύτικου πεδίου.

 

Οι συνηθέστερες άμεσες παρενέργειες είναι:

• Ελαφρά κόπωση ή αδιαθεσία ή τάση για εμετό.
• Ελαφρά ανορεξία, και απώλεια βάρους αναλόγως της τοξικότητας που παρουσιάζεται.
• Δυσκολία στην κατάποση, συνήθως μετά πάροδο περίπου δύο εβδομάδων από την έναρξη της θεραπείας, λόγω ερεθισμού του οισοφάγου (οισοφαγίτιδα).
• Αιματολογικές διαταραχές (πτώση των λευκών αιμοσφαιρίων-αιμοπεταλίων), ιδιαίτερα εάν έχει προηγηθεί χημειοθεραπεία.
• Βήχας λόγω ερεθισμού της τραχείας.

 

Οι συνηθέστερες απώτερες παρενέργειες είναι:

• Πνευμονική ίνωση με εμφάνιση βήχα. Αυτό παρατηρείται συνήθως σε εκτεταμένα πεδία θεραπείας και κατόπιν σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία. Τα ποσοστά πνευμονικής ίνωσης έχουν μειωθεί στο ελάχιστο λόγω της εξέλιξης των συστημάτων σχεδιασμού θεραπείας και των γραμμικών επιταχυντών.
• Αλλαγές στο χρώμα του δέρματος (σπάνια).
• Στένωση του οισοφάγου (σπάνια).

 

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ.

Οι προφυλάξεις κατά την θεραπεία είναι κυρίως για την προστασία του δέρματος.

 

Οι συνηθέστερες άμεσες παρενέργειες είναι:

• Ερεθισμός του δέρματος. Οι αντιδράσεις είναι πιο έντονες εάν έχει προηγηθεί χημειοθεραπεία και εντοπίζονται στα σημεία τριβής (μασχάλη, περιοχή κάτω από το μαστό).
• Οίδημα του μαστού που ακτινοβολείται με ελαφρά διόγκωση και ελαφρύ πόνο.
• Δυσκαταποσία λόγω ερεθισμού του οισοφάγου, όταν ακτινοβολείται και η περιοχή των λεμφαδένων.

Οι συνηθέστερες απώτερες παρενέργειες είναι:

• Σκλήρυνση του δέρματος και αλλάγη του χρώματος του.
• Σκλήρυνση του μαστού και σπάνια αλλαγή στη μορφή του.
• Σπανίως διαταραχές επουλώσεως του δέρματος σε τραυματισμούς ή σε χειρουργικές επεμβάσεις αποκατάστασης του μαστού.
• Σπανίως οίδημα του βραχιονίου.
• Σπανίως ινωση κορυφής του πνεύμονα.

 

 

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΑΣ.

Ασθενείς με παθήσεις των γεννητικών οργάνων, επί γυναικών της μήτρας ή του κόλπου και επί των ανδρών του προστάτη, η εξωτερική ακτινοθεραπεία συνδυάζεται πολλές φορές με την βραχυθεραπεία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την μεγαλύτερη επιβάρυνση του τελικού τμήματος του παχέος εντέρου και της ουροδόχου κύστεως.

 

Κατά την ακτινοθεραπεία της κοιλιάς επίσης είναι εν μέρει αναπόφευκτη η ακτινοβόληση ενός τμήματος του εντέρου αναλόγως της εκτάσεως του ακτινοθεραπευτικού πεδίου και της σχέσεως των ενδοκοιλιακών οργάνων με αυτό.

 

Τα ποσοστά ακτινικής εντερίτιδας έχουν μειωθεί στο ελάχιστο λόγω της εξέλιξης των συστημάτων σχεδιασμού θεραπείας και των γραμμικών επιταχυντών.

 

Οι συνηθέστερες άμεσες παρενέργειες είναι:

• Ελαφρά αδιαθεσία και κόπωση, που συνήθως υποχωρούν μετά την πρώτη εβδομάδα της θεραπείας.
• Ανορεξία, μετεωρισμός (φούσκωμα), εμετοί , διάρροιες, κωλικοί βλεννώδεις κενώσεις, διάρροιες, συνήθως μετά την πάροδο δύο εβδομάδων, λόγω επιβαρύνσεως και του εντέρου αναλόγως της περιοχής που υποβάλλεται σε ακτινοθεραπεία.
• Απώλεια βάρους, λόγω ελλιπούς διατροφής.
• Συχνουρία λόγω ερεθισμού της κύστεως (κυστίτιδα).
• Αυξημένες κολπικές εκκρίσεις, λόγω ερεθισμού του κόλπου (κολπίτιδα).
• Αιματολογικές διαταραχές.

Οι συνηθέστερες απώτερες παρενέργειες είναι:

• Σπανίως αλλαγές του δέρματος
• Διαταραχές επουλώσεως του τραύματος σε μελλοντικές χειρουργικές επεμβάσεις.
• Διαταραχές της πέψεως, μετεωρισμός, διαταραχές κενώσεων).
• Αίμα στα κόπρανα λόγω αλλοιώσεων από το τελικό τμήμα του εντέρου (ορθό).
• Σε νέες γυναίκες εάν οι ωοθήκες βρίσκονται εντός του πεδίου θεραπείας προκαλείται μόνιμη παύση της λειτουργίας αυτών με αποτέλεσμα την πρόωρη εμφάνιση εμμηνόπαυσης. Οι νέες τεχνικές μπορούν να αποφύγουν με επιτυχία τις ωοθήκες και να διατηρηθεί η γονιμότητα.
• Σε γυναικολογικές παθήσεις παρατηρείται συχνά ατροφία κόλπου, ξηρότητα, και ενδεχομένως στένωση του κόλπου. Προς αποφυγή κρίνεται σκόπιμο να συνεχισθούν οι σεξουαλικές επαφές.
• Στους άνδρες, εάν οι όρχεις βρίσκονται εντός του ακτινοθεραπευτικού πεδίου προκαλείται στείρωση. Εάν υπάρχει η επιθυμία τεκνοποιήσεως είναι απαραίτητη η συνεννόηση για τον έλεγχο και την φύλαξη σπέρματος προ της θεραπείας.
• Σπάνια μπορούν να παρατηρηθούν στενώσεις του εντέρου, ανάπτυξη συμφύσεων ή εμφάνιση έλκους.
• Διαταραχές της ουρήσεως λόγω σμικρύνσεως (ρίκνωση) της κύστεως ή στένωση του ουρητήρα.

 

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΩΝ ΑΝΩ ΑΚΡΩΝ Ή ΤΩΝ ΚΑΤΩ ΑΚΡΩΝ.

Οι περιοχές αυτές του σώματος ακτινοβολουνται λόγω παθήσεων των οστών είτε των μαλακών μορίων.

 

Οι συνηθέστερες άμεσες παρενέργειες είναι:

• Δερματικές αντιδράσεις (ερυθρότητα, ξηρότητα δέρματος).
• Εμφάνιση οιδήματος. Προς αποφυγή δημιουργίας ή μείωση του οιδήματος απαιτούνται ορισμένα προληπτικά μέτρα και συγκεκριμένα:

1. Αποφυγή ενέσεων στο πάσχων άκρο, τραυματισμών και ορθοστασίας. Επαρκής καθαριότητα, διατήρηση της ελαστηκότητας του δέρματος.
2. Η άσκηση του πάσχοντος άκρου επιβάλλεται κατόπιν συνενοήσεως με φυσικόθεραπευτη.
3. Χρήση ειδικών ελαστικών επιδέσμων κατά την διάρκεια της ημέρας και τοποθέτηση του άκρου κατά την διάρκεια του ύπνου σε υψηλότερη θέση.
4. Μείωση του σωματικού βάρους.

Οι συνηθέστερες απώτερες παρενέργειες είναι:

• Σκλήρυνση του δέρματος, αλλαγή της χροιάς αυτού και δημιουργία τηλεαγγειεκτασιών (ευρυαγγείες).
• Ινωση των μυών και περιορισμός της κινητικότητας του άκρου.
• Διόγκωση του άκρου (λεμφικό οίδημα).
• Περιορισμός της κινητικότητας του άκρου κυρίως όταν έχουν χορηγηθεί υψηλές δόσεις ακτινοβολίας και εαν περιλαμβάνεται και άρθρωση στο ακτινοθεραπευτικό πεδίο.