11 Nov Ακτινοθεραπεια σε Καλοηθεις παθησεις
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η ακτινοθεραπεία εφαρμόστηκε κατά καιρούς και σε μη κακοήθεις νεοπλασματικές παθήσεις με βάση κλινικές παρατηρήσεις και εργαστηριακά δεδομένα για την πρόκληση βιολογικών επιπτώσεων στους ακτινοβολούμενους ιστούς. Όπως καταστροφή κυττάρων που συμμετέχουν στη φλεγμονή, αύξηση της διαβατότητας των τριχοειδών αγγείων, επίδραση στην ηλεκτροχημική κατάσταση των ιστών.
Η επιλογή της ακτινοθεραπείας για την αντιμετώπιση καλοήθων παθήσεων εξαρτάται από την δυνατότητα εναλλακτικής αντιμετώπισης τους και την αποτελεσματικότητα των άλλων θεραπευτικών μεθόδων.
- ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΑΙΜΑΤΟΣ
Συχνά καλούμαστε να ακτινοβολήσουμε ασκούς με παράγωγα αίματος, που πρόκειται να μεταγγιστούν σε ασθενείς. Αυτό βοηθάει στο να αποφευχθεί η βαρεία αντίδραση μοσχεύματος-ξενιστού (Graft versus Host Disease, GvHD), που προξενείται από τα λεμφοκύτταρα του δότη και εκδηλώνεται με υψηλό πυρετό, ηπατίτιδα, σοβαρά συμπτώματα από το γαστρεντερικό, δερματίτιδα και μυελοκαταστολή. Εμφανίζεται 4-30 ημέρες μετά τη μετάγγιση και μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο μέσα σε 3-4 εβδομάδες, χωρίς να είναι εύκολη η αντιμετώπισή του.
Ασθενείς στους οποίους εφαρμόζεται η ακτινοβόληση αίματος ή παραγώγων πριν από τη μετάγγιση, συνήθως είναι:
Η απαιτούμενη δόση είναι 25-30 Gy σε μία συνεδρία.
- Ασθενείς που υποβλήθηκαν ή θα υποβληθούν σε μεταμόσχευση μυελού των οστών λόγω απλαστικής αναιμίας, θαλασσαιμίας ή κακοήθων παθήσεων.
- Ασθενείς με συγγενή σύνδρομα ανοσοανεπάρκειας.
- Ασθενείς που λαμβάνουν έντονη ΧΜΘ λόγω λεμφώματος Hodgkin, νευροβλαστώματος, λευχαιμίας κλπ.
- Ασθενείς που θα λάβουν μετάγγιση από συγγενείς εξ αίματος.
- ΓΥΝΑΙΚΟΜΑΣΤΙΑ
Εμφανίζεται στο 90% των ασθενών που λαμβάνουν οιστρογόνα και περίπου σε 15-20% αυτών που λαμβάνουν αντιανδρογόνα και LHRH αγωνιστές. Ενδείκνυται η χορήγηση ΑΚΘ πριν από την έναρξη φαρμακευτικής αγωγής, αφού αν εκδηλωθεί γυναικομαστία, η ακτινοβολία δεν είναι συνήθως αποτελεσματική.
Η απαιτούμενη συνολική δόση είναι 12-15 Gy, χορηγούμενη σε 3 συνεδρίες, με 4-5 Gy ανά συνεδρία, με ηλεκτρόνια 6-8 MeV. Δύναται και η χορήγηση εφάπαξ 8-9 Gy
- ΕΤΕΡΟΤΡΟΠΗ ΟΣΤΕΟΠΟΙΗΣΗ (Heterotopic Ossification)
Προϋποθέτει την παρουσία οστεοποίησης μετά από τραυματισμό ή χειρουργική επέμβαση (πχ αρθροπλαστική), που περιλαμβάνει μεγάλους συνδέσμους στο ισχίο, τον ώμο, το γόνατο, αγκώνα κλπ.
Συνήθως χορηγούνται 3-5 συνεδρίες των 2-4 Gy μέχρι συνολική δόση 8-12 Gy, μετά την χειρουργική επέμβαση ή μπορεί να χορηγηθεί μία συνεδρία των 6-8 Gy αμέσως πριν ή αμέσως μετά (1-4 ώρες) τη χειρουργική επέμβαση.
- ΘΥΡΟΕΙΔΙΚΗ ΟΦΘΑΛΜΟΠΑΘΕΙΑ Ή ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ GRAVE’S
Η εκδήλωση της νόσου συνίσταται σε αμφοτερόπλευρο εξόφθαλμο, δυσλειτουργία των οφθαλμικών μυών, περικογχικό οίδημα, διπλωπία κλπ. Οφείλεται σε αυτοάνοση ενεργοποίηση των Τα λεμφοκυττάρων, διήθηση του βολβού και διέγερση του πολλαπλασιασμού των ινοβλαστών. Επειδή οι ινοβλάστες και τα λεμφοκύτταρα είναι ακτινοευαίσθητα, η ακτινοβολία έχει θέση στη θεραπεία της νόσου αυτής.
Ο σχεδιασμός γίνεται σε αξονική τομογραφία υψηλής ευκρίνειας με τον ασθενή σε αυστηρή ακινητοποίηση. Εφαρμόζονται μικρά πλαγιοπλάγια πεδία 4Χ4 ή 5Χ5 cm με προστασία από προσαρμοσμένα blocks όπου χρειάζεται.
Χορηγείται συνολική δόση 20 Gy σε 10 συνεδρίες σε 2 εβδομάδες με φωτόνια γραμμικού επιταχυντή 4-6 MV. Επιπλέον συνιστάται χορήγηση δεξαμεθαζόνης 8-16 mg ημερησίως κατά τη διάρκεια της ΑΚΘ, με σταδιακή μείωση κατόπιν.
- ΧΗΛΟΕΙΔΗ
Τα χηλοειδή είναι ευμεγέθεις ουλές, που σχηματίζονται μετά από τραυματισμό ή χειρουργική τομή στο δέρμα. Μερικά άτομα έχουν την τάση σχηματισμού χηλοειδών, που οφείλονται στην υπερπαραγωγή ινώδους ιστού που δεν υποχωρεί κατόπιν.
Θεραπεία είναι η χειρουργική αφαίρεση και η μετεγχειρητική ΑΚΘ εντός 24 ωρών.
- ΑΡΤΗΡΙΟΦΛΕΒΩΔΕΙΣ ΔΥΣΠΛΑΣΙΕΣ (AVM) ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ
Ακτινοβολούνται με στερεοτακτική ΑΚΘ με γ-knife, συνήθως σε μία συνεδρία.